Demir, yerkabuğunda en sık bulunan ikinci metal. Vücuttaki birçok fonksiyon için hayati önem taşıyor. En önemli görevi ise kanda hemoglobin üretmek, yani dokulara oksijen taşımak.
Vücutta ihtiyaç duyulan demirin çeşitli nedenlerle karşılanamaması durumunda ortaya çıkan demir eksikliği, dünyadaki en yaygın beslenme sorunu olarak görülüyor ve tüm anemi (kansızlık) nedenlerinin yarısını oluşturuyor. Kadınların vücudunda bulunması gereken demir miktarı 3.5 – 4 gram, erkeklerin ise 4 – 5 gram arası.
Dünyada en sık görülen anemi türünün demir eksikliği anemisi olduğunu, üretken dönemdeki kadınların üçte ikisinde ise demir eksikliği bulunduğunu belirten İç Hastalıkları ve Nefroloji Uzmanı Prof. Dr. Tevfik Rıfkı Evrenkaya, dünya nüfusunun yaklaşık dörtte birinde demir eksikliği olduğunu söyledi.
Demir eksikliğinin ülkemiz için de çok ciddi bir halk sağlığı sorunu olduğunu ifade eden Dr. Evrenkaya, çok fazla önemsenmeyen ama sonuçları bakımından çok ciddi sağlık sorunlarına yol açan demir eksikliğinin yaşam kalitesini önemli oranda düşürdüğüne dikkat çekti.
Vücuttaki demir miktarının azalması durumunda en çok etkilenen organların kalp ve damarlar olduğunu aktaran Prof. Tevfik Rıfkı Evrenkaya, demir eksikliği ile ilgili sık sorulan soruları şöyle yanıtladı:
- Demir eksikliği neden kaynaklanır?
Genel olarak bakıldığında, demir eksikliğinden sorumlu olan 4 ana neden vardır:
1. Azalmış demir alımı (diyette demir kaynaklarının azlığı, az et tüketmek, vejateryen olmak, yoksulluk.)
2. Azalmış demir emilimi (mide asiditesini azaltan ilaç kullanımı, demiri bağlayan ilaç ve yiyecekler, bazı gastritler, mide küçültme ameliyatları, çölyak gibi emilim bozuklukları.)
3. Artmış demir ihtiyacı (gebelik, emzirme dönemi, sık doğum yapmak, büyüme ve ergenlik dönemi.)
4. Artmış demir kaybı.
Günlük pratikte, demir eksikliği ile yüzleşen kişilerde ilk sırayı adet görmekte olan kadınlar almaktadır. Bu grubu, kan sulandırıcı ilaç kullanımına bağlı mide ve bağırsak kanaması geçiren orta-ileri yaş kişiler izler.
- Demir eksikliğinin belirtileri nelerdir? Demir eksikliği kişinin hayatını nasıl etkiler?
Saç dökülmesi, tırnaklarda yumuşama ve yırtılma, ciltte kuruluk, ciltte solukluk, dudak birleşkelerinde çatlaklar, dilde yanma hissi, yutkunma bozukluğu, halsizlik, sabah yorgun uyanma, enerji düşüklüğü, konsantrasyon ve algı bozukluğu, efor kapasitesinde azalma ve nefes darlığı, baş dönmesi, göz kararması, baş ağrısı, tansiyon düşüklüğü, uyku sorunları, üşüme, kulak çınlaması, el ve ayaklarda uyuşma gibi belirtilere neden olur. Demir eksikliği kişinin hayatını çok olumsuz etkiler. Üçüncü dünya ülkelerindeki kadınlar arasında kalp yetmezliğinin önde gelen nedenidir. Demir eksikliğine bağlı hastalık ve rahatsızlıklar şöyle özetlenebilir: Kalp hastalıkları (kalp ritm bozuklukları, taşikardi, kalp yetmezliği, kalp büyümesi), sorunlu gebelikler (bebekte düşük doğum ağırlığı, bedensel ve zihinsel gelişim geriliği, erken doğum riski), bağışıklık sisteminde zayıflama, gelişme çağındaki çocuklarda zihinsel gelişme geriliği, huzursuz bacak sendromu.