Nil Erkoçlar’ın Rüzgar Erkoçlar’a dönüşüm süreci ile gündeme gelen cinsiyet değişim ameliyatının tıp literatüründeki karşılığına göz atalım.
TEŞHİS:
Kişinin ait olduğu genetik yapıdan farklı olarak karşı cins gibi sosyal yaşantısını belirlemesi ve içinde bulunduğu vücuda ait olmadığı hastalarım tarafından en sık söylenen şikayetlerdir. Ben bir Plastik Cerrah olarak bu içsel yapının neden böyle oluştuğu ve niçin bu kişilerin böyle hissettiklerini uzman olmadığım bir konu olan psikolojik ve psikiyatrik alt yapısını burada açıklama yetisine sahip değilim. En iyi yaptığım iş olan cinsiyet değiştirme ameliyatlarının cerrahisi ve yasal prosedürü ile ilgili ise gerekli bilgileri sizlere verebilirim.
İlk olarak kanuni olarak cerrahlar her isteyenin cinsiyetini değiştirecek ameliyatları yapamazlar. Çünkü bu ameliyatlarda kişimin genetik yapısına uygum üreme fonksiyonu kalıcı olarak ortadan kaldırılmaktadır. Bu nedenle bu operasyon cerraha çok ciddi kanuni zorunluklar yüklemektedir ve izinsiz yapılan işlemlerden dolayı TCK bağlı hükümlerle yargılabilinirler. O zaman kanuni yol nasıl bir süreç onu anlatayım. Tabi sonuçta ben hukukçu değilim ama cinsel kimlik konseyinin bir üyesi olarak bu prosedürlerle ve mahkemelere yazdığımız cevaplarla sürekli uğraştığım için bazı bilgilere sahibim. İlk olarak kişi cinsiyetinin değiştirilmesi ve pembeden maviye veya maviden pembeye kimlik değişimi için mahkemeye bu istemle başvurmak zorunda. Takiben mahkeme hakimi kişinin cinsel kimliğinin tam ortaya konması ve transseksüel yapıda olup olmadığının anlaşılması için Hacettepe Üniversitesi gibi cinsel kimlik konseyi olan resmi kurumlara kişinin başvurarak görüş bildirilmesini istemektedir. Cinsel kimlik konseyi Türkiye de birkaç üniversite hastanesinde bulunmaktadır. Bu konseyde Psikiyatri, Kadın- Doğum, Üroloji, Endokrinoloji, Plastik Cerrahi ve avukatları içeren konseydir. Ancak bu konseyde en ağırlıklı olarak karar veren merci tahmin edileceği üzere Psikiyatristlerdir. Psikiyatristler bazen başvuran kişiyi yaklaşık olarak iki yıla kadar takip etmektedir. Burada hastanın gerçekten cinsel kimliği ile genetiğinin cinsel kimliğinin uygun olup olmadığını araştırmaktadır. Bu arada hastaya endokrin tarafından değişmek istediği cinsiyete uygun hormanlar verilerek vücudunda değişiklikler oluşması sağlanmaktadır. Bu şekilde kişinin gerçekten karşı cins olmayı isteyip istemediğinde de yine önemli bulgular bu endokrin tedavisi sonucunda elde edilmektedir. Sonuçta bu tedavi geri dönüşlüdür ve cinsiyet değişim sürecinden hasta eğer vazgeçerse ilaçlar kesilir ve eski haline tekrar dönmektedir. Eğer psikiyatrist kişinin cinsel kimliğinin karşı cins olduğuna karar verirse bu kişileri cinsel kimlik konseyine çıkarır ve burada daha önce saydığım bölümlerce tekrar değerlendirilerek nihai karar verilir. Konsey hastaya cinsiyet değişiminin uygun olduğu karar verirse hakim bu sonucu değerlendirerek kişiye kalıcı üreme fonksiyonun kayıp olmasına neden olacak ve yeni cinsel organların yapılacağı bir seri ameliyata izin verir. Bu izinle kişi istediği kuruma veya doktora giderek bu ameliyatları olur. Daha sonra tekrar mahkemeye başvurarak cinsiyet değişim ameliyatlarını olduğunu beyan eder. Mahkeme hakimi bu seferde bu ameliyatların yapılıp yapılmadığına dair hastanın tam teşeküllü bir hastanede muayene olmasını isteyebilir. Kişinin cinsiyet değişimi ameliyatları olduğuna dair doktor raporu hakime ulaştığı zaman mahkeme kişinin kimlik kartının karşı cinse uygun olarak düzenlenmesine izin verir.
Diğer konu ise bu ameliyatlar SGK tarafından karşılanıp karşılanmadığıdır. Şu anki prosedüre göre bu ameliyatlar SGK kapsamı dışındadır ve kişi ameliyat ücretlerini kendi karşılamak zorundadır.
Ameliyatlar
Burada ameliyatlar ile ilgili fotoğraflar kullanamayacağımı bildirerek size gerekli bilgileri kısaca vermeye çalışayım.
Kadından erkeğe dönüşüm ameliyatları
Bizim yaptığımız cerrahi prosedür çerçevesinde ilk olarak kişinin memeleri ve iç genital organları ilk ameliyat sırasında alınır. Memelerini alırken biz uyguladığımız teknikte sadece meme başı çevresinden tüm memeyi çıkardığımızdan hastanın göğüs bölgesinde ameliyat izleri kalmamakta meme başı çevresindeki izde koyu renkli dokunun içinde belli olmamaktadır. Kadın Doğum uzmanları aynı seansta hastanın rahmini, yumurtalıklarını ve yumurtalık kanallarını almakta ayrıca vajen çıkartılmaktadır. Burada önemli olan vajenin tüme yakının çıkartılmasıdır ki buda deneyimli bir kadın doğum cerrahisine ihtiyaç duymaktadır.
Yaklaşık olarak 6-8 ay sonra ikinci ameliyat için kişi hazır olacaktır. Bu ameliyatta skrotum ve penis rekonstrüksüyonu kişiye yapılır. Skrotum kişinin dış genital organınım büyük, küçük dudaklar ve klitoris üzerindeki pubik bölge kullanılır. Bu şekilde skrotumun cilt rengi normal rengine yakın olmaktadır. Ayrıca bu yağlı ve kalın bölge dokusu kullanarak testis protezlerine gerek kalmadan skrotum rekonstrüksiyonu yapılmış olunur. Penis rekonstrüksiyonu için birçok teknik olmasına rağmen biz kolun ön ve yan cilt yüzlerinin kullanıldığı ‘radiyal ön kol flebi’ fibular ve kaval kemiği ve bacak dış yüzeyini kaplayan cildi içeren ‘fubular kemik-cilt flebi’ kullanıyoruz. Bu ameliyatlarda mikrocerrahi teknikleri kullanılmak zorundadır. Mikrocerrahi mikroskop veya cerrahi loop denen büyütme altında yapılan işlemlerdir. Bu cerrahilerde anlatığım bölgelerden hazırlanan penis damarları ile birlikte alınarak yeni yapılmış skrotumun üst kısmına yerleştirilir ve dokunun dolaşımı o bölgede hazırlanmış damarlarla yeni penis dokusunun damarlarının mikroskop altında birleştirilmesi ile sağlanır. Eğer fibular kemik ve derisi kullanılarak penis rekonstrüksüyonu sağlanmışsa sertlik bu kemikle sağlanacağından ikinci bir ameliyata ihtiyaç duyulmamaktadır. Ancak radiyal önkol flebi kullanılırsa penise sertlik sağlamak için daha sonra şişirilebilir veya kırılabilir penis protezleri kullanılmalıdır. Benim düşünceme göre her iki tekniğin birbirine göre üstünlükleri ve dezavantajları vardır. Doğru olan hasta ve cerrah karşılıklı görüşerek hangi ameliyatı tercih edeceğine karar vermesidir.
Erkekten kadına dönüşüm ameliyatları
Bu ameliyatlardada bir çok teknik vardır ve kadından erkeğe dönüşme ameliyatlarına göre eğer mikrocerrahi içeren ameliyatlar tercih edilmezse cerrahisi daha kolay olarak kabul edilebilinir. Ameliyat sırasında kastrasyon denilen testislerin alınması ve penis içerisinden dokusu alındıktan sonra skrotum ve penis cildinden vajen dokusunun oluşturulmasıdır. Bu ameliyatlarda benim düşünceme ve hastalarımdan duyduklarıma göre bazı dezavantajlar olmaktadır. Buda özellikle yeni yapılan vajende darlıklar oluşması ve cinsel ilişki sırasında kuruluğa bağlı sıkıntılar yaşanmasıdır. Ben bu ameliyatlarda kadın vajen yapısına vücutta en çok benzeyen bağırsak dokusu ile yeni vajen yapılmasını hastalara önermekteyim. Çünkü bağırsak dokusunun kendine ait bir salgısı olmaktadır. Bu salgı kişinin normal hayatının devam ettirirken ve cinsel ilişki sırasında kendisine yüksek oranda konfor sunmaktadır. Karın açılarak damarları ayrılmadan vajenin olacağı bölgeye bağırsak dokusunun getirilmesi ile olabilmektedir. Bu cerrahi teknik mikrocerrahi tekniği kullanımına göre daha basit olmasına rağmen dezavantaj karın orta bölgesinde oluşan izdir. Ben bu ameliyatlara bu konuda deneyimli bir genel cerrah arkadaşlarla giriyorum. Karında oluşan 2-3 mmlik 3 izle genel cerrah laporoskopik olarak bağırsak segmentini karın içinde hazırlayıp dışarı almaktadır. Takiben tarafımdan bağırsak dokusunun damarlarını vajen olacak bölgedeki komşu damarlara mikrocerrahi ile irtibatını sağlayarak bu dokunun dolaşımı sağlanmaktadır. Kullandığımız bu kapalı teknikte karın açılmadan bağırsak hazırlanmakta böylece karın önyüzünde neredeyse izsiz bir sonuçla vajen rekonstrüksüyonu yapılabilinmektedir.