- Sınıf Fen Bilimleri Canlı ve Cansız Varlıklar
Canlı ve Cansız Varlıklar Konusunun Kazanımları
Covid-19 Salgın sürecinde gönüllü öğretmenler online işledikleri dersleri Youtube’a yükleyerek tüm öğrencilerin derslerden faydalanmasını hedefliyorlar.
Çevremizdeki Varlıkları Tanıyalım
Konu / Kavramlar: Canlı ve cansız varlıklar, canlı (bitki ve hayvan), cansız (hava, su, toprak)
Çevresindeki örnekleri kullanarak varlıkları canlı ve cansız olarak sınıflandırır.
a. Canlıların sistematik sınıflandırılmasına girilmez.
b. Canlı türlerinden sadece bitki ve hayvanlardan söz edilir.
c. Canlı ve cansız kavramlarında literatürdeki kavram yanılgılarına dikkat edilir.
Bir bitkinin yaşam döngüsüne ait gözlem sonuçlarını sunar.
Bir bitkinin belirli bir süre boyunca gelişiminin izlenmesi ve gözlem sonuçlarının kaydedilmesi beklenir.
Çevresindeki örnekleri kullanarak varlıkları canlı ve cansız olarak sınıflandırır.
Çevremizde birçok varlık görürüz. Bu varlıkların bazıları canlı, bazıları ise cansızdır. İnsanlar, hayvanlar ve bitkiler canlı varlıklardır. Su, toprak, hava, eşyalar, binalar cansız varlıklardır.
Canlı ve Cansız Varlıklar
Bir varlığın canlı ya da cansız olduğunu ortak özelliğine bakarak anlayabiliriz. Eğer bir varlık canlılığın ortak özelliğinin hepsini birden gösteriyorsa o varlık canlıdır.
- Büyürler
Bütün canlılar büyür.
Bütün canlılar büyür.
Büyüme, canlıların gelişmesi demektir. Bazı canlılar belirli bir büyüklüğe ulaştığında büyümeleri durur. Bazıları da yaşamları boyunca büyümeye devam eder. Uygun koşullar oluştuğunda bitkiler yaşamları boyunca büyümeye devam eder. İnsan ve hayvanlarda ise büyüme belli bir süre sonra durur. -
Beslenirler
Canlılar beslenirler
Her canlı beslenir.
Canlılar canlı kalmak ve gelişmek için beslenmeye ihtiyaç duyarlar. Enerjilerini besinlerden sağlar. -
Hareket Ederler
Canlılar hareket eder.
Bütün canlılar hareket eder.
Hayvanlar yer değiştirme, koşma, yürüme, sıçrama, sürünme, yüzme ve uçma gibi hareketler yaparlar. Yılan sürünerek, kuş uçarak, balık yüzerek, kedi yürüyerek hareket eder. Bitkiler yer değiştirme hareketi yapamazlar. Bitkiler yapraklarını ve çiçeklerini ışığa doğru çevirir. Köklerini toprakta su bulunan yerlere yöneltir. Ayçiçekleri yaprak ve çiçeklerini Güneş’e doğru çevirir. -
Çoğalırlar
Canlılar Çoğalır
Bütün canlılar çoğalır.
Canlılar kendi türlerinin devam etmesi için çoğalırlar. Bitkiler genellikle tohumla çoğalır, bazı hayvanlar doğurarak, bazıları yumurtayla çoğalır. -
Solunum Yaparlar
Canlılar solunum yapar.
Bütün canlılar solunum yapar.
Canlılar, besinlerden enerji üretirler. Bunun için oksijene ihtiyaç duyarlar. Oksijen sağlamak için solunum yaparlar.
İnsanlar ve bazı hayvanlar akciğerleri ile solunum yaparlar. Bitkiler yaprakları ile solunum yaparlar. Balıkların solunum organı ise solungaçlardır.
- Tepki Verirler
Küstüm çiçeği tepki verir.
Küstüm çiçeği dokunulunca yapraklarını kapatarak tepki verir.
Bütün canlılar duyarlıdır yani çevrelerine tepki verir. Bütün bitkiler ışığa, suya duyarlıdır. Ayçiçeği yönünü Güneş’e çevirerek tepki verir. Küstüm çiçeği dokunulduğunda yapraklarını kapatarak tepki verir. Hayvanlar çevrelerini görme, işitme, dokunma, tat alma ve koku alma duyularıyla tanır ve çevredeki uyarılara tepki verir.
Boşaltım Yaparlar
Canlılar boşaltım yapar.
Bütün canlılar boşaltım yapar.
Canlılar vücutlarındaki gereksiz maddeleri atmak için boşaltım yapar. Bitkiler terleyerek ve yapraklarını dökerek boşaltım yapar. Hayvanlar idrar, dışkı ve terleme yoluyla boşaltım yapar.
Ölürler
Canlılar dünyaya geldikleri andan itibaren belirli bir süre yaşarlar sonra hayatlarını kaybederler. Filin, kedinin, çınar ağacının, menekşenin ve insanın belirli bir yaşam süresi vardır.
Canlı ve Cansız Varlıklar
Bitkilerin Yaşam Döngüsü
Tohumun çimlenmesi
Erişkin bir bitki olması
Kendi tohumlarını üretmesi
Ölmesi
Bir bitkinin yaşam döngüsünü oluşturan evrelerdir. Farklı bitki türlerinin yaşam döngüleri farklı uzunluktadır.
Fasulye Bitkisinin Yaşam Döngüsü
Fasulye Bitkisinin Yaşam Döngüsü
Tohumlar uygun ortam koşullarında ekildiğinde yeni bir bitki oluşturabilen yapılardır.
Tohum, hava alan ve sıcak bir ortamda ekilmeli, belirli aralıklarla sulanmalıdır.
Tohum çimlenir. Uygun ortam koşullarında gelişen tohumun, ana bitkiye benzer bitkiyi oluşturmasına çimlenme denir.
Çimlenme sonucu oluşan genç bitkiye fidan denir. Bitkinin yeşil yaprakları kendi besinini kendisi üretebilir.
Fidan, zamanla yetişkin bir bitki olur. Boy uzunluğu ve yaprak sayısı artar.
Bitki belirli bir büyüklüğe ulaştığında çiçek açar.
Bitki, tohum oluşturur.